Anna Nogaj
("Projektor" -5/2014)
Ian Serraillier (1912-1994), brytyjski powieściopisarz i
poeta zasłynął przede wszystkim z twórczości dla dzieci. Wśród tych właśnie
książek „Srebrny miecz” przyniósł mu szczególne uznanie. a na jej podstawie
powstały adaptacje telewizyjne dla telewizji BBC w 1957 i 1971 roku.
Zazwyczaj dorośli stronią od literatury dziecięcej i
młodzieżowej, uważając ją za lżejszą i przeznaczoną dla niewyrobionego
czytelnika. W większości przypadków może i tak jest, ale istnieje także wiele
książek z tej półki, które niosą ze sobą mocne przesłanie, wartości moralne i
światopoglądowe. Często można spotkać się w nich z dużą mądrością ukrytą pod
płaszczem z pozoru błahych problemów dzieci. W „Srebrnym mieczu” jest jednak
jeszcze coś więcej i to „coś” każe się na dłużej zatrzymać przy lekturze,
zamyślić się i docenić tę powieść ze względu na poruszane treści i sposób w
jaki one zostały przekazane. Napisana jest językiem prostym i przejrzystym,
właśnie tak, aby trafiła do młodszego odbiorcy. Każde zdanie jest przemyślane,
wątki płynnie łączą się ze sobą i ma się wrażenie jakby autor snuł
nieśpiesznie, spokojną i chwytającą za serce balladę. Z tym, że jest to
historia na pewno nie idylliczno-przygodowa, ale wojenna, z nutką ukrytego
podskórnie tragizmu i rozpaczy. W warszawskiej rzeczywistości II wojny
światowej przyszło żyć rodzinie Balickich, wśród której była trójka dzieci
Ruta, Edek i Frania. W wojennej zawierusze zostali pozbawieni matki (wywieziona
do obozu pracy) i ojca, który na początku przetrzymywany w obozie, później
ucieka i wyrusza na poszukiwanie żony. Do dzieciaków przyłącza się niepokorny i
odważny chłopiec Janek, który nie rozstaje się ze swoimi skarbami zamkniętym w
drewnianym pudełku. Jednym z tych cennych przedmiotów jest srebrny mieczyk, związany
z rodziną Balickich i będący ważnym ogniwem zespalającym narrację. To ten
zwykły, niezwykły przedmiot będzie takim spiritus movens akcji, będzie pobudzał
do działania, a także będzie nośnikiem nadziei dla pogubionych dzieciaków,
które wraz z Jankiem wyruszą w długą drogę na poszukiwania rodziców.
Na końcu książki czytelnik otrzymuje bogate posłowie
na temat pracy autora nad „Srebrnym mieczem”. Na kilku stronach opisane są
zmagania Serraillera z materią słowa, źródła z jakich korzystał i sprzeciwy z
jakimi się spotkał ze strony ludzi, którzy uważali, że dzieciom nie można
pokazywać okropieństwa wojny. Kropką nad „i” jest informacja o drugim miejscu w
konkursie Carnegie Medal oraz wiele listów od młodych czytelników z całego
świata, jakie przychodziły do autora.
Książka mocna w wymowie, a z drugiej strony
pokrzepiająca. Porusza temat dziecięcych zmagań z czasem bardzo trudnym,
niepasującym do świata radosnego dzieciństwa. Nie ma tu jednak scen
okrucieństwa, ale ukazana jest odwaga młodych ludzi, hart ducha i wola walki o
siebie i najbliższych w sytuacji niebezpieczeństwa i możliwości utraty tego, co
najcenniejsze. Dzięki bezpośredniości i prostocie przekazu czyta się tę powieść
z przyjemnością i odczuwa dramatyzm przedstawianych historii.
Ian Serrailler, „Srebrny miecz”, s. 378, Zysk i S-ka,
Poznań 2014.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz