Epoka Wielkiej Tuby (Marta Majorek, „Kod YouTube. Od kultury partycypacji do kultury kreatywności”)

Aleksandra Sutowicz

("Projektor" - 4/2015)

Wyobrażacie sobie, że nagle YouTube znika? CIA blokuje dostęp do wszystkich plików zamieszczonych na tym portalu, a my nie możemy już odtworzyć pająka Wardęgi, zobaczyć najnowszego klipu Stinga, nie ujrzymy deszczu meteorytów w Czelabińsku, a nasz ulubiony vbloger już nie podpowie jak nastroić nową gitarę.

Marta Majorek „bierze” na warsztat to zjawisko i stara się odkryć jego fenomen w „Kodzie YouTube. Od kultury partycypacji do kultury kreatywności”.

Jeszcze całkiem niedawno, bo 10 lat temu wirtualny świat istniał bez YouTube, obecnie najpopularniejszego medium. Majorek sięga po niedaleką historię stworzenia YT (brzmi trochę jak biblijne stworzenie świata, ale analogia myślę jest dobra). Ważnym atutem książki jest to, że autorka skupia się na negatywnych i pozytywnych cechach usługi. Wybiera takie aspekty, w które to medium wkroczyło i rozwija się bardzo dobrze: polityka, edukacja, gender. YT sprawdza się nie tylko, jako magazyn filmów video, ale ma realny wpływ na debatę publiczną, trendy, jakie panują w danym społeczeństwie, a z marketingowego punktu widzenia potrafi wykreować potrzeby. 

Marta Majorek poddaje analizie portale społecznościowe w kontekście antropologii kulturowej. Wyróżnia tym samym nowe pojęcia, które z pewnością już wkrótce staną się paradygmatami kultury wirtualnej. Z punktu widzenia antropologicznego interesującym zjawiskiem staje się „mediamorofoza”. Autorka określa to, jako proces nasycenia, czy też przesycenia mediami społecznościowymi. Prowadzi ona do popularyzacji kontaktów niebezpośrednich, a co za tym idzie zjawiskiem, w którym naturalnym środowiskiem człowieka staje się wirtualność. Takim sformułowaniem Majorek z pewnością daje do myślenia i stawia pytanie o granice miedzy rzeczywistość live, a „rzeczywistością” online. 

Ważny z punktu naukowego, kulturowego i socjologicznego wydaje się być rozdział, w którym o autorka stara się pokazać YT jako medium społecznościowe. Przywołuje definicje społeczności i stara się je odnieść do społeczności wirtualnych, w tym tych tworzonych na YouTube. Autorka dużą uwagę skupia na videoblogach, poddaje jej skrupulatnej analizie. Podobnie też stara się badać, w jaki sposób YT jest wykorzystywany w polityce, a zwłaszcza w kampaniach wyborczych. Ciekawym fragmentem w trakcie całej lektury, jest rozdział poświecony videomemom. Pod ich parodystycznym akcentem, często ukryte zostają aluzje do aktualnych wydarzeń.

YouTube niewątpliwie należy do znaków naszych czasów. To miejsce magazyn, biblioteka, ale też swego rodzaju celebrycki czerwony dywan, gdzie każdy ma swoje przysłowiowe „pięć minut” by zaistnieć. To od nas samych zależy, w jaki sposób wykorzystamy jego potencjał. Najnowsza praca Marty Majorek „Kod YouTube” to ważna pozycja dla każdego, kogo świat mediów i Internetu fascynuje. Autorka poddała głębokiej analizie fenomen YT jako medium, które wykreowało nowe formy uczestnictwa w kulturze, czy debacie publicznej. Atutem opracowania jest niewątpliwie charakter popularno-naukowy, bo przecież, o Internecie nie da się i nie można mówić tylko jednym głosem.

Marta Majorek, „Kod YouTube. Od kultury partycypacji do kultury kreatywności”, s. 240, Wydawnictwo Universitas, Kraków 2015.