Nie tylko o „siłaczce” („Rocznik Oddziału Polskiego Towarzystwa Historycznego”)

Piotr Kardyś

("Projektor" - 1/2016)

Niedawno ujrzały światło kolejne trzy wydawnictwa o szeroko rozumianej historii Skarżyska-Kamiennej i okolic. Przede wszystkim, szósty „Rocznik Oddziału Polskiego Towarzystwa Historycznego”, czasopisma recenzowanego i indeksowanego w Bazie Czasopism Humanistycznych Muzeum Historii Polski BazHum.

Co prawda z tytułu mogłoby wynikać, iż publikowane w nim artykuły dotyczą Skarżyska-Kamiennej i ewentualnie świętokrzyskiego, jednakże praktyką stało się zamieszczanie tekstów o charakterze ogólnopolskim Drugą książką jest biografia Marty Schuberth Bałtruszajtis, wieloletniej dyrektorki obecnego II Liceum Ogólnokształcącego w Skarżysku-Kamiennej, autorstwa Krzysztofa Zemeły, trzecią „Szkoła starsza niż miasto”, publikacja na 100-lecie II Liceum Ogólnokształcącego im. Adama Mickiewicza.

Rocznik O/PTH w Skarżysku-Kam. jest swoistym ewenementem na skalę ogólnopolską. Jak sami wydawcy zaznaczają, to „cudowne” dziecko regionalistyki, zresztą potwierdza to dostrzeżenie go na forum ogólnopolskim i zaproszenie przedstawicieli skarżyskiego oddziału PTH na Kongres Towarzystw Regionalnych i Lokalnych (Szczecin 2014) przy okazji zjazdu historyków polskich (co ważne, z Polski zaproszono jedynie pięć towarzystw!). W pełni naukowe opracowania opublikowane w podziale na artykuły, materiały, komunikaty, recenzje, sprawozdania i omówienia, lista stałych dwunastu współpracowników z różnych ośrodków oraz zewnętrzna rada naukowa, to wystarczające argumenty by sięgnąć po to wydawnictwo. Tym razem zwraca uwagę zarys dziejów wodociągów w Skarżysku, sprawozdania oficera werbunkowego Legionów Polskich, ekskurs o prawie do dziedziczenia kobiet w miastach pruskich w średniowieczu, zarys historii teatru w Kielcach w dwudziestoleciu międzywojennym, inwentarz kościoła w Chlewiskach z XIX w., czy próba charakterystyki herbu Skarżyska-Kamiennej i przesłanki do jego zmiany.

Marta Schuberth Bałtruszajtis, pierwsza kobieta – doktor chemii na UJ z 1914 r., ostatecznie osiadła w Kamiennej (później Skarżysku-Kamiennej), gdzie wraz z mężem, Andrzejem Bałtruszajtisem organizowała szkolnictwo podstawowe i gimnazjalne. Wieloletnia dyrektor Gimnazjum, w czasie II wojny światowej tworzyła tajne nauczanie, po wojnie była szykanowana przez komunistów, zwolniona z pracy i pozbawiona środków do życia. Jak napisał autor, w pełni zasługuje na miano „siłaczki”.

 

Dopełnieniem jest wydawnictwo poświęcono 100-leciu II LO, czyli szkoły zakładanej przez A. i M. Bałtruszajtisów. Nie da się zaprzeczyć, że placówka ta wpłynęła na oblicze małej i wielkiej ojczyzny (opuściło jej mury ponad 11 tys. uczniów!), wpisała się w świętokrzyski krajobraz edukacyjny i warta jest pamięci nie tylko absolwentów oraz pracowników.