Jak wygląda życie bez metafory (Andrzej Kominek, „Rain Man w codziennej komunikacji”)

Martyna Musiał

("Projektor" - 4/2014)

Rozmowy, żarty, gry językowe, czy zwykła wymiana zdań z innymi ludźmi – dla większości to codzienność, coś, nad czym nie muszą się zastanawiać. Wydaje się, że to naturalna i dość oczywista część życia. Okazuje się jednak, że istnieje grupa osób, dla których, tak na pozór proste czynności, są po części lub całkowicie niewykonalne.

Mowa o ludziach dotkniętych autyzmem. To właśnie im i temu, w jaki sposób funkcjonują w rodzinach i społeczeństwie, poświęcona jest książka Andrzeja Kominka „Rain Man w codziennej komunikacji”.

Tytuł nawiązuje do kultowego filmu, w którym Dustin Hoffman wciela się w bohatera cierpiącego na autyzm. Jak tłumaczy sam autor, dla wielu z nas to najbliższe skojarzenie, a być może jedyne źródło wiedzy na temat tego typu zaburzeń. Podkreśla, że nie każdy autysta jest typem sawanta, tak zwanego „genialnego głupca”, a rzeczywistość niejednokrotnie jest znacznie bardziej skomplikowana. Przez nawiązanie do znanego dzieła, zwraca jednak uwagę na potencjał osób dotkniętych zaburzeniami ze spektrum autyzmu i wartość, jaką mogą wnieść do społeczeństwa.

Autor, wykładowca z Instytutu Filologii Polskiej na Uniwersytecie Jana Kochanowskiego w Kielcach, łączy w książce specjalistyczną wiedzę językoznawczą, psychologiczną, a także psycho- i neurolingwistyczną z własnymi doświadczeniami dotyczącymi jego syna. Publikacja ma więc nie tylko dużą wartość naukową, ale dzięki przykładom z życia jest również ciekawa i przystępna w odbiorze dla przeciętnego odbiorcy.

Andrzej Kominek w tej monografii popularnonaukowej tłumaczy, że trudności z porozumiewaniem się osób z ASD („Autism Spectrum Disorder”) wynikają z innej perspektywy patrzenia na świat, a co za tym idzie, z niezrozumienia zasad, które nim rządzą. Porusza różne aspekty problemu, takie jak przyzwyczajenia i rytuały, trudności w budowaniu relacji z innymi czy niepojmowanie zjawisk społecznych, jednak zdecydowanie najwięcej miejsca poświęca werbalnej płaszczyźnie komunikacji. Po kolei omawia kompetencje językowe osób z autyzmem pod względem kilku zdolności: fonologicznej, czyli umiejętności posługiwania się dźwiękami mowy, składniowej, jako znajomości reguł gramatycznych, semantycznej, to znaczy rozumienia i tworzenia znaczeń wypowiedzi, a także pragmatycznej zdolności porozumiewania się.

Książka przybliża świat niedostępny dla przeciętnego człowieka i pomaga zrozumieć jego odmienność. Może być ciekawą lekturą dla językoznawców, psychologów i pedagogów, osób mających na co dzień styczność z autystami, a także dla wszystkich zainteresowanych danym tematem.

Andrzej Kominek, „Rain Man w codziennej komunikacji”, Wyd. LIBRON, Kraków 2013.