Kultura 2.0 – jedyną stałą jest zmiana (Mirosław Filiciak, Alek Tarkowski, „Dwa zero. Alfabet nowej kultury i inne teksty”)

Martyna Musiał

("Projektor" - 4/2015)

Nowoczesne technologie wpływają na wszystkie dziedziny naszego życia. Naukowcy w ostatnich latach zauważyli nawet zmiany w funkcjonowaniu ludzkiego mózgu, spowodowane korzystaniem ze współczesnych wynalazków. Ewolucja nie ominęła również kultury, chociaż modyfikacje – mimo szybkości, z jaką zachodzą – nie są w pełni uświadomione przez sporą część jej uczestników.

„Dwa zero. Alfabet nowej kultury i inne teksty” Mirosława Filiciaka i Alka Tarkowskiego to dokumentacja zmian zachodzących we współczesnym świecie. Teksty obu medioznawców ukazujące się między 2009 a 2013 rokiem w internetowym magazynie dwutygodnik.com, teraz zostały wydane w formie książki. Autorzy poruszają szereg kwestii istotnych dla rozwoju kultury, jej twórców i odbiorców. 

Badacze zauważają, że komputer stał się podstawowym narzędziem dostępu do kultury, która – w wersji cyfrowej – jest egalitarna. Za sprawą Internetu nawet dzieła sztuki wysokiej są dostępne masowo. W pewnym stopniu pozbawia ją to efemeryczności i wrażenia wyjątkowości. Zwolennicy przemian argumentują jednak, że kultura jest dobrem wspólnym i jako taka powinna być osiągalna dla każdego. Stąd masowe rozpowszechnianie kopii i mnożenie się pirackich serwisów wymiany plików, z którymi próbują walczyć instytucje posługujące się klasycznymi metodami dystrybucji.

Autorzy zwracają również uwagę na interaktywność Sieci. Ułatwiony jest nie tylko kontakt z kulturą, ale także jej tworzenie. Produkcje komercyjne są zmieszane z amatorskimi. Nowa kultura zakłada otwartość dzieła i możliwość jego remiksu. Przerobienie istniejących prac nie sprawia problemu, dzięki czemu kwitnie twórczość fanowska. Zabawa miesza się z powagą.

Cyfryzacja w dużym stopniu oddziałuje na sposób myślenia o świecie, media wpływają na nas bardziej, niż jesteśmy w stanie przyznać. Komputeryzacja powoduje, że coraz rzadziej odbieramy rzeczywistość linearnie, a korzystanie z kultury przypomina posługiwanie się bazą danych – nieuporządkowaną kolekcją treści, z których odbiorca dowolnie wybiera przez kliknięcie w link, tworząc nowe narracje.

Ciekawe, wydają się również rozważania na temat wzajemnego wpływu mediów czy zacieranie granic między prywatnym a publicznym, na co ogromny wpływ miało powstanie blogów, a później serwisów społecznościowych. 

To tylko kilka przykładów tematów poruszanych przez autorów. I mimo wieszczenia upadku kultury czy śmierci Internetu, nie zanosi się na koniec żadnej z tych rzeczy, a raczej na postępujące zmiany. Być może będzie więc więcej okazji do stworzenia kolejnych interesujących tekstów i dzieł sztuki 2.0.

Mirosław Filiciak, Alek Tarkowski, „Dwa zero. Alfabet nowej kultury i inne teksty”, s. 187, słowo/obraz terytoria, dwutygodnik.com, Gdańsk-Warszawa 2014.